Nasz umysł składa się z wielu części. Podobnie jak w rodzinie, te części wchodzą ze sobą w różne relacje, tworzą sojusze, wchodzą w konflikty i zajmują określone role. Rozrysowanie tego wewnętrznego systemu może być kluczem do lepszego zrozumienia siebie, naszych reakcji i zachowań.
Rodzaje części
Zanim zaczniesz tworzyć swoją mapę, warto poznać kategorie części, które występują w każdym z nas. W IFS rozróżniamy trzy główne rodzaje: wygnańcy, menadżerowie i strażacy.
Wygnańcy
To zranione części noszące w sobie ból trudnych doświadczeń. Mogą to być uczucia odrzucenia z dzieciństwa, wspomnienia porażek czy traumatyczne przeżycia. Te części zostały wyrzucone ze świadomości, by chronić resztę systemu przed ich bolesnymi uczuciami.
Wygnańcy, tak samo jak porzucone dzieci, pragną opieki i miłości. Szukając ratunku, często przypominają o sobie w momentach, które kojarzą się z dawnym bólem.
Menedżerowie
Działają proaktywnie. Starają się kontrolować Twoje życie tak, by zapewnić Ci bezpieczeństwo i byś nigdy nie zbliżył się do bolesnych uczuć wygnańców, żeby Cię nie przeciążyli.
Przykłady: Części racjonalne, odcięte od uczuć, efektywnie rozwiązujące problemy, części przekonane, że musisz być idealny, by zasłużyć na akceptację.
Strażacy
Działają reaktywnie. Wkraczają do akcji, gdy strategie menadżerów zawodzą i uczucia wygnańca zostają wywołane. Ich celem jest jak najszybsze przywrócenie równowagi systemu poprzez różne działania, które na dłuższą metę bywają destrukcyjne.
Przykłady: Części odpowiedzialne za nałogi i kompulsywne zachowania, sięgające po alkohol lub inne używki, części angażujące się w ryzykowne zachowania.
Jak stworzyć mapę swojego systemu wewnętrznego?
Mapowanie to proces, który nie musi być formalny czy skomplikowany. Poniżej przedstawiam prosty przewodnik, jak możesz stworzyć własną mapę:
1. Przygotowanie
Przygotuj dużą kartkę papieru, kolorowe długopisy lub markery. Możesz też użyć aplikacji do tworzenia map myśli lub diagramów.
2. Identyfikacja głównych części
Zacznij od rozpoznania najaktywniejszych części twojego systemu:
- Które części najczęściej "przejmują kontrolę" nad twoimi myślami i zachowaniem?
- Jakie role one pełnią? Są to menedżerowie, strażacy czy wygnańcy?
- Nadaj im nazwy, które mają dla ciebie znaczenie (np. "Wewnętrzny Krytyk", "Opiekun Wszystkich", "Przerażone Dziecko")
3. Przedstawienie relacji
Narysuj linie łączące części, które wchodzą ze sobą w relacje:
- Które części współpracują ze sobą?
- Które są ze sobą w konflikcie?
- Które aktywują inne części?
Możesz użyć różnych kolorów lub stylów linii, aby zaznaczyć różne typy relacji, na przykład:
- Czerwone linie dla konfliktów
- Niebieskie dla sojuszy
- Strzałki, by pokazać, która część aktywuje inną
- Różne kolory dla różnych kategorii (np. niebieski dla menedżerów, czerwony dla strażaków, zielony dla wygnańców)
4. Odkrywanie wzorców
Przyjrzyj się swojej mapie i zastanów się:
- Jakie wzorce zauważasz?
- Czy są jakieś cykle, które się powtarzają?
- Która część zwykle zaczyna te cykle?
Przykład cyklu
- Krytyczny Menedżer zawstydza cię za błąd
- Aktywuje to Wygnańca niosącego wstyd
- Pojawia się Strażak, który odwraca uwagę poprzez objadanie się
- Krytyczny Menedżer staje się jeszcze bardziej surowy... i tak koło się zamyka.
Twoja mapa będzie nieustannie się zmieniać
Mapa twojego wewnętrznego systemu nie jest statyczna. Będzie się zmieniać zgodnie z tym, jak Ty będziesz się rozwijać oraz jak Twoje części, ich role i relacje między nimi będą ewoluować.
Najważniejsze jest to, że mapa pomaga ci zobaczyć, że żadna z twoich części nie jest "zła" czy "chora" – nawet te najbardziej destrukcyjne próbują cię chronić na swój sposób.
Mapowanie swojego wewnętrznego systemu może dać Ci więcej klarowności i pomóc w nawiązaniu głębszego kontaktu z własnymi częściami. Zrozumienie tych intencji i relacji między częściami to pierwszy krok do wewnętrznej harmonii.