Czy zdarza Ci się czuć nadmierne pobudzenie, które nie pozwala się uspokoić? Albo przeciwnie – odrętwienie i brak energii do działania? To nie przypadek, lecz naturalne stany Twojego układu nerwowego. Poznaj trzy podstawowe tryby, w których funkcjonuje Twoje ciało i umysł oraz praktyczne sposoby na ich regulację.

Układ nerwowy – Twój wewnętrzny system bezpieczeństwa

Nasz układ nerwowy autonomiczny to prawdziwy strażnik, który nieustannie skanuje otoczenie w poszukiwaniu zagrożeń i możliwości. Działa poza naszą świadomą kontrolą, błyskawicznie przełączając nas między różnymi stanami w zależności od tego, co uzna za bezpieczne lub niebezpieczne.

💡 Kluczowa informacja: Według teorii poliwagalnej Stephena Porgesa, układ nerwowy posiada naturalną zdolność do przechodzenia między trzema podstawowymi stanami – i każdy z nich ma swoją funkcję w naszym przetrwaniu.

Trzy podstawowe stany układu nerwowego

Stan Funkcja Kiedy się aktywuje
🟢 Zaangażowanie społeczne Regeneracja, więzi, kreatywność Gdy czujemy się bezpiecznie
🟡 Mobilizacja Działanie, obrona, ucieczka W sytuacjach stresowych
🔴 Zamrożenie Przetrwanie, ochrona Gdy czujemy się bezsilni

📊 Trzy tryby układu nerwowego

1. Stan zaangażowania społecznego (nerw błędny brzuszny)

To nasz optymalny stan – czujemy się bezpiecznie, spokojnie i jesteśmy otwarci na kontakt z innymi.

Objawy fizyczne:

  • Spokojny, głęboki oddech
  • Rozluźnione mięśnie
  • Stabilne tętno
  • Dobra praca układu trawiennego
  • Miękki wyraz twarzy

Objawy emocjonalne:

  • Ciekawość świata
  • Zdolność do współczucia
  • Poczucie spokoju
  • Otwartość na kontakt
  • Ugruntowanie w chwili obecnej

2. Stan mobilizacji (układ współczulny)

Gdy nasz mózg wykryje zagrożenie, przełącza nas w tryb gotowości do działania.

Typ reakcji Objawy Emocja przewodnia
WALKA • Zaciśnięte pięści
• Napięte szczęki
• Energia skierowana na zewnątrz		 Złość, irytacja, frustracja
UCIECZKA • Niepokój ruchowy
• Szybkie, płytkie oddychanie
• Rozglądanie się za wyjściem		 Lęk, panika, niepokój

3. Stan zamrożenia (nerw błędny grzbietowy)

To najstarszy ewolucyjnie tryb, który włącza się, gdy nie możemy walczyć ani uciekać.

⚠️ Ważne: Stan zamrożenia nie jest oznaką słabości – to mądra strategia przetrwania, gdy inne opcje nie są dostępne.

Charakterystyczne objawy:

🫀 CIAŁO 🧠 UMYSŁ 💭 EMOCJE
Odrętwienie Trudności z myśleniem Wstyd
Spowolnienie Problemy z pamięcią Bezsilność
Wyższy próg bólu Uczucie "mgły" Pustka
Sztywność Dysocjacja Depresja

Klucz do równowagi – świadomość i praktyka

Złota zasada regulacji

"Nie możesz zmienić tego, czego nie zauważasz"

Dlatego pierwszym krokiem jest zawsze świadomość swojego aktualnego stanu.

Mapa drogowa do równowagi

  1. ZAUWAŻ → W jakim jestem stanie?

  2. ZAAKCEPTUJ → To naturalny stan mojego ciała

  3. WYBIERZ → Którą technikę zastosuję?

  4. PRAKTYKUJ → Daję sobie czas (5-10 min)

  5. OBSERWUJ → Co się zmieniło?

🚨 Kiedy szukać profesjonalnej pomocy?

Sygnały alarmowe

  • ⏰ Utknięcie w jednym stanie dłużej niż 2 tygodnie
  • 💼 Stan wpływa na pracę lub relacje
  • 😴 Problemy ze snem trwające ponad tydzień
  • 🔄 Nawracające ataki paniki lub lęku
  • 🚫 Techniki samopomocy nie przynoszą ulgi

💎 Pamiętaj

Twój układ nerwowy to mądry system, który przez miliony lat ewolucji nauczył się dbać o Twoje bezpieczeństwo. Czasami jednak potrzebuje wsparcia w powrocie do równowagi. Każdy mały krok się liczy.